Voor wie van natuur houdt, maar ook iets meer te weten wil komen over de historie van Nederland, is deze route perfect. Hij start bij het Grebbelinie Bezoekerscentrum, waar verhalen worden verteld over het thema van deze fietsroute. Je fietst vervolgens langs forten en verdedigingswerken, maar ook door een schitterend natuurgebied tussen Veenendaal en Rhenen.
De routebeschrijving en gpx vind je onderaan dit artikel.
Startpunt: Fort aan de Buursteeg
Deze route begint bij Fort aan de Buursteeg, waar je kunt parkeren en wat ook makkelijk te bereiken is per trein. Van de zijkant is amper te zien dat dit een belangrijk fort is geweest in de verdediging van het westelijke deel van Nederland. Er zijn grachten, aarden wallen en een deel ervan ligt verscholen onder de bomen. Van boven zijn de contouren echter duidelijk te zien.
Grebbelinie Bezoekerscentrum
Dit fort is gebouwd op een strategische plek in het landschap, waar twee wegen samenkwamen. Hier was een belangrijke toegangsweg naar het Westen, die goed verdedigd moest worden. In het fort uit 1786 bevindt zich het Grebbelinie Bezoekerscentrum, waar van alles over de belangrijke verdedigingswerken in deze regio wordt verteld aan de hand van video’s, voorwerpen en veldtelefoons.
Over de aarden wallen kun je het Jufferpad wandelen, een klompenpad van 16 kilometer. Maar ook per fiets kom je een aantal bouwwerken tegen, die verscholen liggen tussen het groen.
De Grebbelinie
De Grebbelinie was bedoeld als voorlinie voor de Hollandse Waterlinies. De plek is strategisch gekozen, want in het zuiden hielden de grote rivieren de vijand tegen, en in het noorden was de Zuiderzee een natuurlijke barrière. Daartussen lag een drassig stuk land: De Gelderse Vallei. Het plan was om dit gebied onder water te zetten zodra de vijand eraan kwam, zodat deze er niet doorheen kon. Zwakke plekken in de natuurlijke barrière werden beschermd door middel van forten en andere verdedigingswerken. De Grebbelinie vormt een uniek voorbeeld van onze waterlinies en is sinds 2011 een rijksmonument.
Stadsmuseum Veenendaal
Ik fiets verder en kom ten zuiden van Fort aan de Buursteeg aan in de stad Veenendaal, waar een interessant museum te vinden is. In het Stadsmuseum Veenendaal is een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog, maar je komt er ook meer te weten over het ontstaan van de Gelderse Vallei, de turfstekers en de levendige handel in onder andere sigaren.
Rivier de Grift
Veenendaal dankt zijn naam aan de aanwezigheid van de veengravers die er tot in de 18e eeuw gewerkt hebben. Behalve de stadsgracht herinnert de omgeving nog aan deze tijd. Zo is ten zuiden van Veenendaal een drassig gebied dat “De Blauwe Hel” wordt genoemd. Omdat dit gebied tijdens de oorlog onder water gezet kon worden, was het makkelijk te verdedigen.
De Binnenveldse Hooilanden
Het is werkelijk prachtig om langs de rivier de Grift door de Binnenveldse Hooilanden te fietsen. Al slingerend door het landschap volg je smalle paadjes die knisperen onder de fietsbanden. Het fluitenkruid siert de bermen en de wind ruist door het riet. In het weiland klinkt een grutto en ook de rietzangers en een tjiftjaf laten luidkeels van zich horen. Sinds een paar jaar wordt dit natuurgebied beschermd en weten veel dieren hun weg ernaartoe te vinden.
Hier komt ook bijzonder trilveen voor. Er drijft een laagje veen op het water, en het golft onder je voeten als je erop loopt. Dit unieke ecosysteem trekt dieren aan zoals de lepelaar, roerdomp, grutto en de watersnip. Ook zijn er otters, ringslangen, rugstreeppadden en bijzondere vlinders en er groeien beschermde planten zoals de rietorchis, moeraskartelblad en veenpluis. Een paradijs voor natuurliefhebbers!
De Grebbeberg
In de verte is de Grebbeberg al te zien. De met groen bedekte heuvel werd opgeduwd in de voorlaatste ijstijd, zo’n 150.000 jaar geleden. Het is een uitloper van de Utrechtse Heuvelrug, die begint bij het Gooimeer bij Huizen. Aan het einde ervan, bij Rhenen, is het Hoornwerk aan de Grebbe gebouwd. Er zijn vijf kleine bastions, omgeven door een dubbele natte gracht. Hiermee dachten we de vijand wel buiten te kunnen houden, maar helaas bleek dat idee tijdens de Tweede Wereldoorlog te mooi om waar te zijn. Vanaf 11 mei 1940 werd er drie dagen lang gevochten. Daarna braken de Duitsers door de linie en werd een groot deel van de huizen in Rhenen verwoest.
Op de Grebbeberg is een mooi uitkijkpunt, waarvandaan je uitkijkt op de bastions en natuurgebied ‘De Blauwe Kamer’.
De Grebbesluis
Bij het Hoornwerk aan de Grebbe is ook een inundatiesluis. Deze is vanaf de weg nauwelijks te zien, maar was wel van enorm belang. Zodra de vijand eraan kwam, kon de sluis open gezet worden en stroomde het water vanuit de Nederrijn de rivier de Grift in. Deze sluis kon, samen met de sluis bij Huizen, de hele Gelderse Vallei onder water zetten!
Stadsmuseum Rhenen
In het Oude Raadhuis van Rhenen is een VVV en ook een klein museum. Er is een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog, met bijzondere verhalen. Zo is er een grote dierenparade geweest toen de oorlog uitbrak, waarbij vele vrijwilligers meehielpen om de dieren uit het nabijgelegen Ouwehands Dierenpark te redden van rondvliegende kogels.
Door de bloedige strijd die hier woedde, vertrokken de inwoners van de stad op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek. Weinig huizen bleven overeind staan. Toch is het oude centrum van Rhenen bewaard gebleven, inclusief de kerk en het Oude Raadhuis. Op de bovenste verdieping van het museum zijn mooie schilderijen te zien van het oude Rhenen.
Terug naar Fort aan de Buursteeg
Na Rhenen komt een pittig klimmetje naar de top van de Grebbeberg, en daarna een lange afdaling richting Veenendaal. De laatste 10 kilometer fiets ik door bosgebieden en over landgoederen. Er zijn weelderige groene bossen en kleurrijke rododendrons. Dit is genieten!
Dan komt Fort aan de Buursteeg weer in zicht. Met meer kennis over de Grebbelinie dan toen ik vertrok, bekijk ik deze plek én de historie van Nederland nu met hele andere ogen.
De fietsroute Grebbelinie Zuid
Startpunt van de fietsroute Grebbelinie Zuid: Bij TOP Fort aan de Buursteeg is een parkeerplaats, en je kunt er ook per trein makkelijk naartoe komen (via station Veenendaal-De Klomp). Je kunt hier de dag starten met een drankje en een bezoek aan het Grebbelinie Museum.
De fietsknooppunten voor deze route zijn: 58, 73, 59, Stadsmuseum Veenendaal 45, 25, 27, 26, 11, 31, 32, 52, 98, 62, Stadsmuseum Rhenen, 36, 70, 64, 38, 39, 85, 16, 44, 47, 48, 94, 99, 58.
Je kunt deze route ook bekijken op route.nl of in de Routiq app.
Dit artikel werd mede mogelijk gemaakt door Visit Utrecht Region, bezoek de website voor meer tips. Ook bij OpdeHeuvelrug zijn leuke tips voor deze regio te vinden.
Mirre
Laatste berichten van Mirre (toon alles)
- Fietsroute Grebbelinie Zuid [34km] - 13 mei 2025
- Waterlinie fietsroute Utrecht [46km] - 6 mei 2025
- Museumstoomtram Hoorn – Medemblik - 24 april 2025
