De gemeente Haarlemmermeer was vroeger een woeste binnenzee, waarop allerlei zeeslagen uitgevochten werden. Je fietst hier op 6 meter onder zeeniveau, langs de Ringvaart en de stoomgemalen die nodig waren om het water hier weg te pompen. Dankzij de verhalenpalen en een boeiend museum komen de verhalen over ‘de Waterwolf’ tot leven. Dit is een spannende fietsroute over de bodem van het Haarlemmermeer!
De exacte route via knooppunten en de gpx vind je onderaan dit artikel.
Fietsen door Haarlemmermeer
De bomen in het Haarlemmermeerse bos staan vol in het blad en overal klinken vogelgeluiden. Al fietsend kun je je haast niet voorstellen dat je hier in een stedelijke omgeving bent. De gemeente Haarlemmermeer heeft zelf 154.000 inwoners, en even verderop bij Schiphol passeren nog eens 196.000 mensen per dag. Maar ik fiets de andere kant op, richting het zuiden. Deze fietsroute voert langs de Ringvaart, die nodig was om de inwoners van Haarlem en Amsterdam te beschermen tegen het water.
De naam van deze gemeente kan dan ook letterlijk genomen worden, want dit was vroeger het Haarlemmermeer, een woeste binnenzee waarop zeeslagen uitgevochten werden met grote houten zeilschepen met kanonnen erop. Zo hebben de Spanjaarden geprobeerd om het westen van Nederland te veroveren, precies op deze plek. En nu fiets ik hier, op zo’n 6 meter onder zeeniveau.
De Ringvaart en de gemalen
De Ringvaart is de grote leidraad van deze fietsroute en belangrijk voor het ontstaan van de Haarlemmermeerpolder. Daar kom ik meer over te weten bij Gemaal Cruquius, even verderop. Dit gemaal pompte tussen 1849 en 1852 samen met twee andere gemalen het grote Haarlemmermeer leeg. Dat was nodig omdat de grote steden Haarlem en Amsterdam last hadden van overstromingen vanuit de woeste binnenzee die ook wel ‘de Waterwolf’ genoemd werd. Bovendien was er grote behoefte aan landbouwgrond.
Het eerste plan kwam van meneer Leeghwater, die voorstelde om 166 molens te bouwen om de binnenzee leeg te pompen, maar dat plan was veel te duur. Ook meneer Cruquius kwam met een plan, maar koning Willem 1 was uiteindelijk degene die de drie stoomgemalen liet bouwen om het daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Vier jaar later bestond het Haarlemmermeer uit vruchtbare landbouwgrond.
In het gemaal kom je door informatieve gidsen, video’s en een live-demonstratie van het stoomgemaal van alles te weten over het wegpompen van water. Dat water ging uiteindelijk allemaal de Ringvaart in, een kanaal van 60 kilometer lang, waar de fietsroute van vandaag langs gaat.
Natuur en verhalenpalen langs de Ringvaart
Ik fiets een stukje langs het kanaal dat omzoomd is door gele lis. Aan de overkant klinkt het schelle geluid van kieviten en scholeksters. Het is altijd heerlijk om langs water te fietsen!
Bij Hillegom staat een ‘Verhalenpaal’, een grote houten meerpaal met de tekst ‘Spade’ en een verhaal erop. Op deze plek ging de eerste schep de grond in om de Ringvaart te graven. Het leuke aan deze Verhalenpalen is dat de geschiedenis hierdoor, met een beetje fantasie, tot leven komt. Zo zijn er verhalen over verdwenen dorpen zoals Vennep, dat later herbouwd werd als Nieuw-Vennep en een wijk die ‘Graan voor Visch’ heet, en daarmee vernoemd werd naar een boerderij die voor nieuwbouw het veld moest ruimen.
Sommige verhalenpalen liggen goed verscholen tussen de bloemetjes, zoals deze bij de Olmenhorst, een fruitboerderij die sinds de droogmaking nog steeds in familiebezit is:
Dwars door het vruchtbare boerenland fiets ik totdat ik de glinsterende Ringvaart weer zie, waarop mensen op roei- en plezierboten genieten van het tegenwoordig rustig kabbelende water.
Gemaal Leeghwater
Het tweede gemaal kom ik tegen in Buitenkaag. Helaas wordt het nu verbouwd en is het gesloten. Op een pleintje staat een groot standbeeld van meneer Leeghwater, die het oorspronkelijke plan bedacht om het Haarlemmermeer leeg te pompen. Vanaf hier maakt de route een bocht en slingert langs Kaageiland (aan de overkant) weer noordwaarts.
Tip: Wie toe is aan een pauze. kan iets verderop in Huigsloot aanschuiven op het gezellige terras van Lowietje aan de Kaag.
Een bijzondere vondst
Ik ga snel verder, want zoals altijd kom ik tijd tekort. Er zijn zoveel mooie dingen te zien! Langs de rivier staan allerlei molens en ik volg ze naar het noorden waar de Westeinderplassen zijn. Daar wordt druk gerecreëerd op bootjes en ook staat er iemand op hydrofoil board.
Onderweg kom ik nog een verhalenpaal tegen met als thema MUNT. Nadat het Haarlemmermeer drooggelegd was, kon de polder als landbouwgrond gebruikt worden en een boer deed toen een opmerkelijke vondst. Bij het omploegen van zijn land vond hij twee emmers vol met meer dan 12.000 Romeinse munten. Het bleek om een scheepslading te gaan die hier verloren is gegaan. Waarschijnlijk was het schip met de munten in de 4e eeuw op weg naar Engeland. De boer verkocht de munten aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
De Stelling van Amsterdam
Iets ten noorden ervan staat het Fort bij Aalsmeer, dat onderdeel uitmaakt van de Stelling van Amsterdam. Omdat het Haarlemmermeer drooggelegd was, werd Amsterdam niet meer door het water beschermd tegen vijanden. Rondom Amsterdam werd toen een ring van forten en verdedigingswerken aangelegd.
Van hieruit fiets ik een heel stuk over de Geniedijk waarin al die verdedigingswerken verscholen zitten. Ook is er een damsluis die gebruikt kon worden om gebieden onder water te zetten.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog hebben duizenden dienstplichtigen de forten en stellingen bewoond, maar tot een oorlog is het daar nooit gekomen. De linie bleek namelijk nutteloos toen de vliegtuigen met bommen en parachutisten kwamen.
Er is een fiets- en wandelroute langs alle 42 forten van de Stelling van Amsterdam. Een tocht van in totaal 188 kilometer.
Vliegtuigen bij Schiphol
Op de Geniedijk staat het vol met grazende schapen, waar ik mij glimlachend een weg omheen baan. Even verderop ligt de drukke snelweg A4 tussen Amsterdam en Leiden. Ik sta gebiologeerd te kijken naar de prachtige stalen brug met daaronder rijen files temidden van een bloemenzee, terwijl recht boven mijn hoofd de enorme vliegtuigen vaart minderen om te landen op Schiphol.
Overnachten in het Haarlemmermeerse bos
Via de Geniedijk kom ik Hoofddorp en fiets ik terug naar het Haarlemmemeerse Bos, waar ik de fietstocht begon. Ik had mijn hoop gezet op een mooie afsluiting in het aan het water gelegen restaurant Papa’s Beach House, maar helaas zit het vol. Dus wijk ik uit naar het Courtyard by Mariott hotel, aan de rand van het bos. Het blijkt een fantastische keuze te zijn, want het eten is er heerlijk en op de kamer is een warm bad.
Routebeschrijving: Fietsroute Ringvaart Haarlemmermeer [47km]
Wil je deze route zelf fietsen? Op 15 en 16 juli a.s. kun je deze route fietsen tijdens het evenement ‘Ontdek Actief Haarlemmermeer‘.
Deze fietsroute is te downloaden als GPX of de nummers van de fietsknooppunten volgen. In het laatste geval adviseer ik je wel om de Routiq app te downloaden en de route op de mobiele telefoon mee te nemen, want af en toe ontbreekt er een bordje langs de kant van de weg.
In principe kun je bij elk fietsknooppunt starten. Een fijne plek om deze fietsroute te starten is het Haarlemmermeerse Bos, bij hotel Courtyard By Mariott. Mijn tocht begon bij knooppunt 55 en ik fietste het rondje tegen de klok in. Zo kon ik eerst naar het Cruquius Museum toe, waar ik veel te weten kwam over de geschiedenis van dit gebied.
Fietsknooppunten: 55, 54, 53, Cruquius Museum, 52, 56, 61, 45, 1, 25, 8, 9, 10, 5, 4, 3, 94, 63, 58, 55.
Morgen fiets ik de Noordelijke route door Haarlemmermeer om meer te weten te komen over de Stelling van Amsterdam en voor een stukje unieke natuur.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Visit Haarlemmermeer.
Georganiseerde fietsvakantie
Wil je op fietsvakantie, maar niet teveel tijd besteden aan het organiseren ervan? Specialisten hebben mooie fietsvakanties in Nederland en fietsvakanties in Europa voor je uitgestippeld. Bekijk deze prachtige fietsreizen en geniet van al het moois dat de diverse landen te bieden hebben!
Fietsvakanties met vroegboekkorting:
• Fietsvakanties in Nederland
• Fietsvakanties in het buitenland
Mirre
Laatste berichten van Mirre (toon alles)
- De Turfroute fietsen [231km] - 1 juli 2024
- Fietsroute Vlieland: Uitwaaien op het Wad - 29 mei 2024
- Fietsroute Maarssen langs kastelen [42km] - 20 mei 2024
