Welkom in het land van het Krijt. Waar het witte gesteente knispert onder je banden en waar bij het afgraven van het krijtlandschap prehistorische Maashagedissen tevoorschijn kwamen. Kruip terug in de tijd door de tunnels die zó diep gegraven werden dat je er kunt verdwalen en vergeet je niet te laven aan de heerlijke Limburgse bieren en vlaaien. Deze fietsroute rondom Valkenburg en Maastricht geeft je een inkijkje in veel van wat Zuid-Limburg te bieden heeft.
Deze fietsroute rondom Valkenburg bestaat uit vier verschillende lussen, die wij in twee dagen afgelegd hebben. De route, gpx en plattegrond van de fietstocht vind je onderaan dit artikel.
Lus 1: Smaakvolle mix van krijt & löss [27km]
Centrum Valkenburg
Onze fietstocht begint in het centrum van het altijd gezellige Valkenburg. De terrasjes worden net klaargezet en er zitten al mensen aan de koffie. Kleurrijke bloemen sieren de kleine bruggetjes over de Geul en overal zien we goudgele gebouwen die opgetrokken zijn uit mergel zoals een kerk, een put en een stadsmuur.
Krijt, kalk en mergel
Om te begrijpen waar mergel (kalksteen) vandaan komt, moeten we even terug in de tijd, naar een periode die het Krijt heet. Zo’n 145 tot 66 miljoen jaar geleden lag het huidige Valkenburg nog op de bodem van de tropische Krijtzee. In het water leefden veel waterdiertjes in die een kalkskelet hadden. De kalkskeletjes zakten, na de dood van deze diertjes, naar de zeebodem. Daar vormden ze met elkaar een dikke laag kalk, die steeds verder aangedrukt werd door het gewicht van de bovenste laag.
Het kalksteen (mergel) dat wij mensen aantroffen in de grond, konden we goed gebruiken om mee te bouwen. Daarom werden rondom Valkenburg duizend jaar lang gangen gegraven om het goudgele mergel te winnen. Een aantal van die mergelgrotten kun je nu bezoeken, maar onder de grond zit nog een eindeloos doolhof aan gangen. Daarom zie je in en rondom Valkenburg nog steeds veel gebouwen die gebouwd zijn van mergelblokken.
Tip! Visit Zuid-Limburg heeft een heel mooi boekje uitgebracht met veel achtergrondinformatie over kalksteen en over de bezienswaardigheden tijdens deze route. Er staan ook qr-codes in die verwijzen naar audioverhalen en dat maakt deze gids vrijwel onmisbaar voor je tocht. Hij is voor €4,95 te koop in de webshop van Visit Zuid-Limburg.
Kasteel Schaloen
Er is nog veel te zien in Valkenburg, maar we komen hier straks weer terug. We verlaten de stad langs de rivier de Geul richting kasteel Schaloen, dat op een strategische plek vlak buiten de stad ligt. Op het terras van de verdedigingsburcht kun je kiezen uit vijf soorten versgebakken vlaai en daar hebben wij wel trek in! Daarna is het hoog tijd om kilometers te maken.
Het Geuldal
De wereld van mergel verruilen we voor een schitterend stuk natuur: In het Geuldal lijkt het alsof we in een sprookje zijn beland. Aan de ene kant van de weg is een heuvel met een stralend groen bos erop en aan de andere kant ligt de Geul met her en der een omgeknaagde boom. Huh, wacht eens even… We moeten nu écht beter gaan opletten of we misschien bevers zien!
De Fromberg
Vanuit het Geuldal leidt de fietsroute ons de Fromberg op, die bedekt is met een laag löss, een grondsoort die rijk is aan voedingsstoffen. Het is ontstaan tijdens de laatste IJstijd en onder andere druiven groeien er goed op. De berg is dan ook bedekt met wijnranken. Van het aanzicht loopt het water ons al in de mond, maar het lijkt ons verstandiger om pas aan het einde van de dag de fles open te trekken!
De Fromberg is ook een ontzettend populaire plek voor wielrenners, die ons met enige regelmaat passeren. De berg is beroemd geworden dankzij de Amstel Gold Race die hier overheen gaat én natuurlijk vanwege de spectaculaire uitzichten.
Wat naar boven gaat, moet ook weer naar beneden, zeggen ze in het Engels. De afdalingen zijn net zo spectaculair als de heuvelbestijgingen, soms wel 40 km per uur. Fijn dat we goede remmen hebben op de fiets. We suizen de Fromberg af en we zien onderweg in Winthagen een aantal oude kalkovens. Verderop staat een kunstwerk om een belangrijke oude Romeinse handelsweg aan te duiden, de Via Belgica. We fietsen verder om te lunchen bij Bij de Jongens in Valkenburg. Dankzij het mooie ‘groene’ interieur en de heerlijke gerechten is het er goed toeven.
Lus 3: Ondergrondse aantrekkingskracht [20km]
Valkenburg
Het is druk geworden in Valkenburg. De terrassen zitten nu helemaal vol. Het is logisch dat hier zoveel toeristen zijn, want hier is ontzettend veel te doen.
Museum Romeinse Katakomben
We gaan op bezoek bij het Museum Romeinse Katakomben. In de tunnels die door mergelgravers werden uitgehouwen, besloot Jan Diepen in 1910 de mooiste grafkamers uit Rome na te maken. Ondergrondse, schitterend beschilderde wanden met taferelen van rituelen en het dagelijks leven sierden de grafkamers van Romeinse burgers en die zie je hier terug. Het is verbluffend mooi.
MergelRijk
Het is een eindje klimmen om het Plateau van Margraten op te komen. Halverwege de helling ligt het alombekende MergelRijk. In één van de mooiste ondergrondse gangenstelsels van deze regio kun je makkelijk een halve dag doorbrengen. In de schijnbaar eindeloze ondergrondse tunnels kom je aan de hand van de kunstwerken van mergel alles te weten over grotten en mergel. Er zijn dinosauriërs uitgehouwen én taferelen van hoe het leven hier vroeger was.
Daarnaast is er een tentoonstelling van 3D-schilderingen, waar je zelf onderdeel van uit kan maken. Die kans laten we natuurlijk niet schieten!
We laten veel van de andere hoogtepunten in Valkenburg helaas liggen, zoals de Fluweelengrot onder de kasteelruïne bovenop de berg en de Steenkolenmijn over het leven van de mijnwerkers.
Kalkoven bij Groeve ’t Rooth
Even later fietsen we langs Groeve ’t Rooth, een prachtige mergelgroeve met steile wanden, vol met bloemen en met geiten en paarden die de groeve vrij houden van bebossing. Onderaan de groeve staan nog twee oude kalkovens, waar kalk werd gebrand zodat dit kon worden gebruikt als bouwmateriaal. Dankzij de geelbuikvuurpad die hier voorkomt, is dit nu een beschermd natuurgebied.
De wind op het Plateau van Margraten zorgt voor welkome verkoeling op deze warme zomerdag. We komen langs een Stiltetuin voor Meditaties en langs Rotstuin Bèr Slangen, maar beide zijn gesloten. Jammer, want een paar dagen geleden fietste ik nog op de Route vol Verwondering. Deze twee plekken hadden mooi in dat verhaal gepast.
In het liefelijke Geuldal, langs een beboste berghelling, genieten we van onze laatste stop van vandaag op het terras van Uitspanning De Nachtegaal. We drinken een welverdiend drankje na een prachtige fietstocht.
Overnachten bij B&B Vida Verde
Mijn fietsmaatje overnacht elders en ik logeer vannacht bij B&B Vida Verde in Berg en Terblijt, wat lekker centraal tussen de 4 fietslussen in ligt. Ik krijg de loft met een groot tweepersoonsbed, een keukentje en een eigen badkamer. De sfeerlichten en de fles champagne op het bed maken de avond compleet.
De volgende ochtend ontbijt ik in de tuin. Gastvrouw Ine heeft de picknicktafel onder de boom helemaal vol gezet met lekkere hapjes, meer dan ik op kan! Het is een feest om op deze manier aan de fietsdag te beginnen. Zodra mijn fietsmaatje er is, kunnen we vertrekken.
Lus 2: Kalk, het gele goud [37km]
Groeve ’t Rooth
We zijn al vroeg naar Groeve ’t Rooth gereden, waar we de fietstocht beginnen. Het belooft een leuke dag te worden vol met spannende bezienswaardigheden. Zo gaan we de groeves en misschien wel het skelet van een echte Mosasaurus (Maashagedis uit het dino-tijdperk) van dichtbij bekijken! We suizen het plateau van Margraten af richting Margraten, waar we op het terras van Talentino energie (cafeïne) opdoen voor de dag en dan fietsen we richting Gronsveld.
Holle wegen
Bijzonder aan deze route zijn de zogenaamde ‘holle wegen’ en graften. Deze wegen zijn uitgesleten door regenwater en omdat ze als pad zijn gebruikt door mensen en dieren. Omdat de bodem uit löss, leem en zand bestaat – grondsoorten die goed aan elkaar hechten – ontstaan er steile wanden. In deze holle wegen heerst een soort microklimaat waar het vochtiger is. Daardoor leven er bijzondere plant- en diersoorten waaronder dassen en hazelmuizen. Die zien we vandaag helaas niet, maar wel genieten we van de heerlijke koele lucht in deze holle wegen.
Vuursteenmijnen
Aan de rand van het plateau van Margraten bleef het gebied onbebouwd en onbewerkt vanwege de steile hellingen, zodat hier een prachtig bos behouden bleef: het Savelsbos. Hier zijn ook de in het bos verscholen vuursteenmijnen bij Rijckholt, die al rond het jaar 4.000 voor Christus werden gegraven.
Vuursteen ontstond tijdens de periode van het Krijt, in de kalkafzettingen op de zeebodem die hier toen was. Omdat vuursteen zo hard is en je er goed mee kan snijden, werden er gebruiksvoorwerpen en wapens van gemaakt, zoals pijlpunten en bijlen. De kwaliteit van het vuursteen uit Limburg was zelfs zó goed, dat ze verkocht werden aan het buitenland.
Vanaf Eijsden volgen we de Maas richting Maastricht om daar over de John F. Kennedybrug naar lus 4 door te steken. We zien in de verte de indrukwekkende restanten van de voormalige ENCI-fabriek waar we straks naartoe gaan, maar eerst gaan we lunchen.
Lus 4: Diep in de subtropische Krijtzee [33km]
Lunch bij Buitengoed Slavante
Een populaire plek om te lunchen is Grand-Café Buitengoed Slavante, bovenop de 171 meter hoge Sint-Pietersberg. Het is er hartstikke druk, maar we weten een tafeltje te bemachtigen aan de rand van het terras. Het lange wachten wordt ruimschoots goedgemaakt door het spectaculaire uitzicht over de Maas.
De ENCI groeve
Een steile weg leidt ons naar de rand van de ENCI groeve. We parkeren onze fietsen en lopen over een platform naar het uitkijkpunt. Even is het stil en kijken we sprakeloos de diepte in. Het blauwgroene water met daaromheen het grijze gesteente en de verlaten fabriek maken diepe indruk. Op een bordje lees ik dat we zo’n 70 miljoen jaar geleden het verleden in kijken. Via traptreden kun je de kuil in en dan loop je dus over de bodem van de Krijtzee!
Geen wonder dat hier botten zijn gevonden van drie Mosasaurussen. De reusachtige Maashagedissen werden Bèr, Carlo en Lars genoemd en ze zijn nu te bewonderen in het Natuurhistorisch Museum in Maastricht. Vandaag de dag wordt de groeve bewoond door bekendere dieren zoals vlinders, vleermuizen, zeldzame planten en zelfs de oehoe heeft hier een nest!
Een stukje België
We fietsen de Sint-Pietersberg af en maken een bocht richting het zuiden. Vlakbij het Belgische Kanne ligt, nog net in Nederland, het indrukwekkende 17e eeuwse mergelkasteel Château Neercanne, waarvan de onderliggende grotten nog steeds worden gebruikt als wijnkelder. Van daaruit steken we ongemerkt de grens over en via een brug steken we het Albertkanaal over, dat dwars door de uitlopers van de Sint-Pietersberg werd gegraven. Langs het kanaal steken hoge wanden van mergel de lucht in en op sommige plekken zien we de ingangen van grotten. In de gangenstelsels werden champignons en witlof geteeld, en groenten en vlees bewaard. Ze werden ook gebruikt door smokkelaars en dienden als schuilplaats tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Mergelgrotten Zichen-Bolder in Riemst
Het dorp Riemst is gebouwd op een groot netwerk aan mergelgrotten, die vanaf sommige plekken nog toegankelijk zijn. Op aanvraag worden rondleidingen gegeven. Wij komen op de bonnefooi, maar de aardige eigenaar geeft ons toestemming om naar binnen te gaan. “Ga niet te ver” waarschuwt hij, want voordat je het weet verdwaal je in het eindeloze netwerk van tunnels. De grot is met zorg en passie ingericht. Er zijn grotschilderingen en sculpturen. Een rondleiding was leuk geweest!
Diner bij Lumière in Maastricht
Voordat we terug naar Valkenburg gaan, fietsen we nog een klein stukje door Maastricht. Het is tijd voor het diner op één van de vele terrasjes aan ’t Bassin, een binnenhaven omringd door de enorme gebouwen van de oude Sphinx-aardewerkfabriek. Die zijn nu omgetoverd in woningen, galerieën en café-restaurants. We ploffen neer bij Lumière Cinema en genieten van het lekkere eten, de gezelligheid en het prachtige zicht op het water en de plezierjachten.
Geluiden uit de groeve
Ons laatste restje energie gaat op aan het Plateau van Margraten, het is een steile klim door mooie bossen. De beloning is de prachtige Groeve ’t Rooth. Mijn fietsmaatje keert huiswaarts en voordat ik vertrek, werp ik nog één blik achterom. Boven de groeve kleurt de lucht rood en ik loop terug naar de plek waar we vanochtend begonnen. Het uitzicht dat toen al prachtig was, is nu ronduit adembenemend. Vanaf het bankje neem ik alles in me op en dan vallen me ineens de geluiden op. Vlakbij klinkt een zanglijster en ook een hoog gepiep. Misschien zitten er wel kikkers in het gras. Terwijl ik me zit te verwonderen klinkt uit de diepte van de groeve een vreemd, schor geschreeuw. “Eu! Eu! Eu!” Het is een paar tellen stil en dan klinkt hetzelfde geluid. Een Mosasaurus kan het niet zijn. Is het dan misschien een oehoe? Wat een bijzondere afsluiter van deze tocht!
Praktische tips en fietsroute
Wil je deze route ook fietsen?
- Hier vind je de fietsroute en gpx: Krijtfietsroute: Fietsen over de zeebodem
- Handig boekje met veel achtergrondinformatie
- Overnachten kan bij B&B Vida Verde in Berg en Terblijt
- Ik ben de route gestart bij de B&B waarvandaan je de berg af suist richting Valkenburg, maar je kunt deze fietstocht in principe bij elk gewenst punt op de route starten.
Fietsroute Valkenburg: Plattegrond
Op de eerste dag fietsten we route 1 (27km) en route 3 (19km).
Op de tweede dag fietsten we route 2 (37km) en route 4 (33km).
Beter is het om elke fietsroute op een aparte dag te doen. Vooral Valkenburg (MergelRijk), Maastricht en de ENCI groeve zijn een uitgebreid bezoek waard.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Visit Zuid-Limburg. Eerder fietste ik een andere route in deze omgeving: De Route vol Verwondering. Bekijk ook de andere fietsroutes in Zuid-Limburg.
Georganiseerde fietsvakantie
Wil je op fietsvakantie, maar niet teveel tijd besteden aan het organiseren ervan? Specialisten hebben mooie fietsvakanties in Nederland en fietsvakanties in Europa voor je uitgestippeld. Bekijk deze prachtige fietsreizen en geniet van al het moois dat de diverse landen te bieden hebben!
Tip! Bekijk de fietsvakanties met vroegboekkorting:
• Fietsvakanties in Nederland
• Fietsvakanties in Europa
Mirre
Laatste berichten van Mirre (toon alles)
- De Turfroute fietsen [231km] - 1 juli 2024
- Fietsroute Vlieland: Uitwaaien op het Wad - 29 mei 2024
- Fietsroute Maarssen langs kastelen [42km] - 20 mei 2024
4 Reacties
Die 3 schilderingen vind ik echt enorm gaaf! Zo knap. Leuke fietsroute dit! Het laat echt weer zien dat Nederland zoveel mooie plekjes heeft 🙂
Knap gemaakt hè. Echt leuk dat je zelf onderdeel kunt uitmaken van de schilderijen! En ja het is een fantastische fietsroute en lekker afwisselend!
Ik wil altijd nog een keer een paar dagen wandelen rondom Maastricht / Valkenburg… Misschien is dit wel een plan. Een keer niet wandelen maar op de fiets. Hou je net iets meer tijd over om al die mooie plekken wat meer tijd te geven. Heel mooi!
Met de fiets heb je een grotere actieradius, dus je kunt meer dingen zien op één dag. Veel plezier alvast!