De Hanzeroute is één van de mooiste routes om te fietsen in Nederland: langs een kronkelende rivier en door prachtige natuur en pittoreske Middeleeuwse stadjes. De Hanzefietsroute langs de IJssel loopt door Hanzesteden Doesburg, Zutphen, Deventer, Zwolle, Hattem en Kampen. De IJssel verbindt niet alleen deze middeleeuwse stadjes, maar begrenst ook twee mooie gebieden: de Veluwe in het westen en de Achterhoek en Sallandse Heuvelrug in het oosten.
Inhoudsopgave
De Hanzesteden
Tussen de 12e en 16e eeuw sloten meer dan 200 steden in Duitsland, Nederland en rond de Oostzee handelsverdragen met elkaar. Met het Hanzeverbond beschermden ze elkaar tegen aanvallen van rovers en Vikingen en maakten ze gunstige belastingafspraken met elkaar.
Door de handel in onder andere vis, katoen en natuursteen werden de ondernemers in de steden steenrijk. Van het geld bouwde ze mooie gebouwen en dikke stadsmuren. De Hanzesteden beleefden zelfs een ‘Gouden Eeuw’, terwijl Amsterdam nog een klein dorpje was. Veel van die rijkdom zie je nog terug in de Hanzesteden die langs de IJssel liggen.
Het startpunt van de Hanzefietsroute
Je kunt op twee plaatsen aan de LF Hanzeroute beginnen: Aan de bron van de IJssel bij Westervoort of in Hanzestad Doesburg. Wij hebben er 4 dagen over gedaan om zo voldoende tijd te nemen om de Hanzesteden te ontdekken, maar je kunt de route ook in 2 dagen of zelfs in 1 dag fietsen, afhankelijk van hoe snel je bent.
De exacte route én de georganiseerde fietstour langs de Hanzesteden vind je onderaan dit artikel.
Hanzestad Doesburg
Onze fietstocht begint in het gezellige stadje Doesburg met zijn monumentale gebouwen in het centrum. Hier vind je de oudste herberg, hartje stad, pal tegenover het oude stadhuis. Hier koesteren mensen zich in de zon, genietend van heerlijke gerechten, zoals de beroemde mosterdsoep.
Het stadje barst van de leuke winkeltjes, galerieën en ateliers. Er zijn meerdere leuke musea. Zo zijn er het Mosterdmuseum in een nog steeds bedrijvig fabriekje en het chique Lalique Museum met glas- en juwelenwerk waar je hebberig van wordt.
De Doesburgse Mosterdfabriek.
Op straat is het gezellig druk met fietsers op doortocht, wandelaars, geschiedenis- en kunstliefhebbers.
Het gemeentehuis van Doesburg Kleurrijke terrassen in de Roggestraat. De gezellige straatjes van Doesburg. Het Lalique Museum.
We strijken neer bij Het Arsenaal met de groenste terrassen van Nederland voor een kopje koffie, midden tussen kruiden en bloemen. Rondscharrelende kippen houden ons in de gaten vanaf de oude muren die het terras omringen. Het Middeleeuwse gebouw herbergde 300 jaar lang een nonnenklooster, was daarna 200 jaar een wapen opslagplek en is nu een hip ingerichte horecagelegenheid.
Wil je meer weten over deze mooie stad? Ik schreef over de rondleiding per paardenkoets door Hanzestad Doesburg met daarin het spannende verhaal van de familie Haanappel.
Op de fiets naar Zutphen
Onderweg naar Deventer volgen we de bordjes “LF3 Hanzeroute”. We hebben de wind in onze haren terwijl we over de dijken langs de IJssel fietsen. Die dijken zijn hard nodig, want het water kan soms wel 6 meter stijgen.
We snuiven de natuur op. Boven onze hoofden vliegen roofvogels en zwaluwen en de weilanden staan vol met zilverreigers. We kijken onze ogen uit en vergapen ons aan de campings waardoor we het gevoel krijgen dat we zéker een keer terug moeten komen om lekker aan de IJssel te kamperen!
Net voorbij Doesburg ligt bijvoorbeeld de IJsselstrand camping, zeker een plek om nog eens te gaan kamperen. Vooral de plekken direct aan het water lijken aantrekkelijk, vlakbij het strandje en de voorbij varende bootjes. Genoeg (water)pret te beleven, ook als het regent, want er is ook nog een overdekt zwembad, een bowlingbaan en een prachtig speelpaleisje voor kleine kinderen.
Lekker afkoelen in Het Zwarte Schaar. Camping IJsselstrand. Vrachtboten varen traag over de IJssel.
Vanwege het hard stromende rivierwater en de vrachtschepen die soms voorbij varen, mag je niet in de IJssel zwemmen, maar wel in de zij-armen zoals in “Het Zwarte Schaar”, waaraan de camping gelegen is. Op een warme dag als deze wordt dankbaar gebruik gemaakt van het verfrissende water.
Het stadje Bronkhorst
Langs de IJssel fietsen we naar het kleinste stadje van Nederland: Bronkhorst. Het heeft nog geen 200 inwoners, maar heeft ooit wel stadsrechten gekregen. Het oude stamslot van de Heren van Bronckhorst bestaat niet meer, maar wel zijn er nog schattige straatjes met kleine woningen en boerderijen. Er is ook een heerlijk terras bij Herberg De gouden Leeuw.
Na een korte stop in Bronkhorst trekken we verder langs de IJssel. In de verte zien we de contouren van onze eerste Hanzestad: Zutphen.
Hanzestad Zutphen
Het is mij nu wel duidelijk waarom de Hanzefietsroute één van de mooiste fietsroutes in Nederland is. De rivier, de boten, koeien en de prachtige skylines van de Hanzesteden maken deze tocht een pareltje.
Lunch in het Genietcafé
Bij aankomst in Zutphen genieten we van een welverdiende lunch in het Genietcafé, in het prachtige hofje “Oude Bornhof”, waar vroeger de zieken en ouderen van de stad mochten wonen.
We bestellen huisgemaakte quiche en een “Romantische Boswandeling”, een overheerlijke smoothie van bessen en aardbeien.
Stadswandeling Zutphen
Mark Schuitemaker van VVV Zutphen neemt ons mee op een stadswandeling en vertelt onderweg meer over het Hanzeverleden van de stad. Klik op de foto’s voor een beschrijving. Later schrijf ik hierover nog een uitgebreider artikel.
De stadsmuur van Zutphen, met daarbinnen imposante gebouwen. Gezelligheid op de Houtmarkt en drukte bij IJssalon Talamini. Het Broederenklooster in Zutphen. Rijke handelaren deden een donatie aan het klooster in ruil voor een vereeuwiging op het plafond. Rondvaart Zutphen. Leuke hofjes. Authentieke winkeltjes. In Stadsbrouwerij Cambrinus wordt nog steeds bier gebrouwen. Gezellige cafés op de Houtmarkt.
Dineren in Proeflokaal ‘tOer
Wat je absoluut niet mag missen als je in Zutphen bent, dat is een diner (en eventueel een overnachting) in Proeflokaal ‘tOer. Een restaurant met “de smaak van de Hanze”. De gerechten zijn vernoemd naar de Hanzesteden, dus hier bestel je een “Zutphen” of een “Deventer” en je krijgt een plank op tafel met daarop de heerlijkste gerechtjes. Het is de bedoeling dat je de planken samen met je tafelgenoten deelt, net zoals men in de Hanzetijd goederen met elkaar deelde. Het ene gerecht is nog lekkerder dan het andere en ik begin alweer te watertanden als ik eraan denk!
Binnen in ‘tOer vind je replica’s van elementen uit de Hanze periode, zoals een schild of een zegel. Ook kun je logeren in ‘tOer, in één van de themakamers.
Een diner en overnachting in ’t Oer zijn onderdeel van de Hanzetour, die je onderaan dit artikel kunt boeken.
Overnachten in Hampshire Hotel ’s Gravenhof
Ik overnacht heel centraal in Hampshire Hotel ’s Gravenhof. Vanaf het terras op de binnenplaats heb je uitzicht op de Walburgiskerk van Zutphen.
Hampshire Hotel ’s Gravenhof. Uitzicht vanuit het Hampshire Hotel op de Walburgiskerk.
Zonsondergang boven de IJssel.
Op de fiets naar Deventer
We steken bij Zutphen de brug over de IJssel over om aan de westkant van de rivier te fietsen over de dijk. De Hanzefietsroute biedt zicht op het omringende landschap met rechts de uiterwaarden en het in de zon glinsterende water. Af en toe vaart een vracht- of recreatieschip voorbij. Allerlei soorten vogels vinden in dit natte gebied een foerageerplek, vooral ganzen, net als aan de andere kant van de polderdijk. Hier staan boerderijen op hoge rivierzandkoppen omringd door kleinschalige weitjes en akkers, vaak omringd door boomwallen en heggen.
Kleine groepen paarden en koeien grazen hier tevreden. Even verderop zijn diverse landgoederen te vinden. De route voert vlakbij Voorst door een stukje bos, waar een patrijs verschrikt het fietspad over vliegt. Langs de weg wordt honing verkocht vanuit een klein, kenmerkend kastje.
We maken een klein uitstapje naar de grote vierkante toren van Slot Nijenbeek die in de dertiende eeuw werd gebouwd door één van de graven van Gelre. Het ligt prachtig aan een oude bedding van de IJssel en torent hoog boven het landschap uit.
Aan de overkant van de IJssel ligt Gorssel met het beroemde Museum MORE (je kunt oversteken bij knooppunt 17) en in de verte is het silhouet van Deventer met zijn markante Lebuïnuskerk goed te zien.
Lebuïnus was een Angelsaksische missionaris, die leefde in de achtste eeuw; hij wilde de Germanen bekeren naar het Christendom. In de kerk heeft ooit Albert Schweitzer het kerkorgel bespeeld.
Hanzestad Deventer
Vlakbij het pontje dat naar het stadscentrum voert, is er een aantrekkelijk stadsstrand, waar je op het terras in het gras kunt genieten van heerlijke hapjes. We steken over met het pontje naar de creatieve stad Deventer.
We ploffen neer op het terras van Bistro Goesting vlakbij de Wilhelminafontein op de Brink voor een feestelijke lunch, geserveerd door de super aardige bediening. Na de lunch bestellen we een kopje koffie en daar krijgen we een echte Deventer koek bij. Deventer koek werd ook in de Hanzetijd al gemaakt, maar daar zal stadsgids Truus Schreijer ons alles over vertellen.
We spreken met stadsgids Truus Schreijer van VVV Deventer af bij de ingang van De Waag, één van de belangrijkste gebouwen uit de Hanzetijd van Deventer. Klik op de foto’s voor een beschrijving. Later zal ik hier nog een uitgebreid artikel over publiceren.
Elke Hanzestad had een Waag waar goederen gewogen werden voordat ze de markt op gingen. Deze Waag was wel erg praktisch: Handelaren konden hier met paard en wagen naar binnen om hun goederen te laten wegen en ze konden aan de andere kant zó de markt op rijden. Op de Brink van Deventer wordt nog steeds elke vrijdag en zaterdag een markt gehouden. Het huis van Herbert Dapper, één van de rijkste handelaren uit de Hanzetijd in Deventer. Herbert Dapper handelde in haring, het bord hangt nog steeds boven zijn voordeur. Groenemannen zie je in veel Hanzesteden. Ze staan voor vruchtbaarheid en kijken boos om boze geesten buiten de deur te houden. Hier werd vroeger de munt geslagen (geld gemaakt). Een typisch huis uit de Hanzetijd. De Nicolaaskerk, ook wel Bergkerk genoemd, stamt uit het jaar 1200. Ook veel Amsterdammers kwamen in de Hanzeperiode naar Deventer toe om handel te drijven. Symbool op het raam van de herberg van koning Olaf van Noorwegen. Het Penninckhuis is misschien wel het mooiste gebouw van Deventer. Het huis is vernoemd naar dhr. Penninck die rijk werd van het handelen in katoen, wol, zijde en linnen. Met de bouw van het huis kon hij zijn rijkdom en geletterdheid laten zien.
Op het huis staan afbeeldingen van de 7 deugden: Geloof, Hoop, Liefde, Voorzichtigheid, Kracht en Gematigdheid. Alleen Rechtvaardigheid ontbreekt, maar die stond ooit waarschijnlijk bovenop. Het zijn kopieën, want de originelen zijn in 1890 geschonken aan het Rijksmuseum in Amsterdam. Nu vind je in dit mooie gebouw de VVV.Deventer heeft levendige winkelstraten met veel bijzondere winkeltjes. Deze ketel die nu in De Waag hangt, heeft een luguber verhaal. Hij werd namelijk gebruikt als straf voor mensen die een valse munt sloegen (vals geld maakten). Wie betrapt werd, werd gekookt in dit vat met hete olie! De kogelgaten zijn van een latere datum. Mooi zicht op Deventer.
We logeren in Hotel de Vischpoorte. Zij hebben 13 kamers verspreid over de stad, waarvan het hoofdgebouw aan de voormalige Vispoort van Deventer staat. De poort is helaas afgebroken, maar op straat kun je aan de gekleurde tegels nog zien waar deze gestaan heeft!
Vanuit onze ruime, lichte kamer op een zolderverdieping kijken we uit over de IJssel. Genieten!
’s Avonds slenteren we nog een eindje door de stad. Het is druk op de terrassen en bij de ijssalon staat een lange rij. We besluiten te eten bij Da Mario, een Italiaans restaurant waar alles vers gemaakt wordt en bestellen een ‘pasta trio’ van drie soorten pasta. Het is echt een aanrader om hier te gaan eten.
Op de fiets naar Zwolle
Op de fiets naar Zwolle komen we door heel verschillende gebieden. We fietsen niet alleen over de dijk, maar ook stukken door het bos. Daar zien we kastelen en een deel van de IJssellinie, een serie kanonnen die Nederland moesten beschermen tegen de Russen in de Koude Oorlog.
Verderop liggen de prachtige Duursche Waarden, waar Schotse Hooglanders rondlopen en je een oude steenfabriek kunt bekijken.
Even later steken we over met de veerpont en dan fietsen we weer een stukje over de dijk, waar we grappige kunst tegenkomen.
De route slingert naar links, de Veluwe op. Hier is het weer totáál anders! We fietsen door bossen en zien af en toe een heideveld. Een prachtig gebied en een leuk uitstapje van het fietsen over de dijk. Via het bos rijd je zomaar Hanzestad Hattem binnen.
Hanzestad Hattem ligt aan de overkant van Zwolle en is een veel kleinere Hanzestad. Op het gezellige Markt kun je even pauze houden voor een hapje en een drankje, om je vervolgens te vergapen aan de indrukwekkende Dijkpoort.
We fietsen Hattem uit en steken met de veerpont de IJssel over. Vanaf hier is het niet ver meer naar Hanzestad Zwolle.
Hanzestad Zwolle
Zwolle is een gezellige stad met heel veel pleintjes en cafés. Als je hier als fietser aankomt na een lange tocht, dan voel je je welkom. Er zijn genoeg plekken waar je heerlijk kunt neerstrijken met een drankje, bijvoorbeeld op het Stadsstrand aan het Rodetorenplein. Je kunt er trouwens ook SUPpen.
Wally Staal van het Toeristisch Informatiepunt Zwolle neemt ons mee op een stadswandeling en vertelt onderweg meer over het Hanzeverleden van de stad. Klik op de foto’s voor een beschrijving. Later schrijf ik hierover nog een los artikel.
Zwolle. De rondleiding start bij het Toeristisch Informatiepunt (TIP) in het Zwolse Balletjeshuis. Zicht op het Grote Kerkplein. Een goede plek om te starten, want als je op tijd komt kun je er nog even iets drinken. Aan het kerkplein staat trouwens de Michaëlkerk, die ooit de hoogste toren van Nederland had. Helaas is die drie keer in brand gevlogen door blikseminslag en hadden ze na de derde keer geen geld meer om hem opnieuw op te bouwen. Daarom is nu de Dom in Utrecht de hoogste! Museum de Fundatie is beroemd in Zwolle en omstreken en heeft een collectie beeldende kunst, van de late Middeleeuwen tot nu. Eén van de mooie straatjes in Zwolle. Vroeger woonden in zo’n steegje wel 5 gezinnen (met elk 5 tot zo’n 14 kinderen). De kinderen kwamen de steeg niet uit, want dan liepen ze alleen maar in de weg. Daarom speelden ze hier met tollen en knikkers. Als je Zwolle van de juiste kant komt binnenfietsen, dan krijg je gratis en voor niets een echte Hanzebeleving. De Sassenpoort is namelijk de plek waar goederen de stad binnenkwamen. Bij de haven die voor de deur lag werden de goederen op karren geladen en onder de toren werden ze aan een inspectie onderworpen. De Sassenpoort is een pronkstuk uit de Hanzetijd die veel indruk maakt. De toren is gebouwd met 101.000 blokken geïmporteerd natuursteen, waaronder Bentheimer zandsteen uit Duitsland en stamt uit 1409, de bloeiperiode van de Hanze. Hier stond ooit de stadsmuur van Zwolle. Nu kun je er langs het water lopen. Er zijn nog steeds verschillende pakhuizen te zien. Dit is de Wijndragerstoren, waar nu een café in zit. Een leuke plek om iets te drinken. Of ga voor een drankje naar het Stadsstrand van Zwolle, waar je ook kunt SUPpen door de grachten. Wij hebben de beste pokébowl ooit gegeten bij Wasabi op de Melkmarkt, maar bij de andere restaurants op de Melkmarkt kun je ook lekker en gezellig eten.
We logeren in Zwolle bij Bilderberg Grand Hotel Wientjes. Een statig gebouw met een authentieke sfeer, vlakbij het station. Hier genieten we van de warme gastvrijheid en de mooie, ruime kamers in het hotel.
Op de fiets naar Kampen
We fietsen over een prachtig fietspad langs de IJssel. Je kunt op twee manieren naar Kampen fietsen: Via Hanzestad Hasselt of langs de IJssel. Wij kozen voor de tweede optie en fietsten langs de rivier. Klik op de foto’s voor een beschrijving.
Dit zijn de Katerveersluizen in de Willemsvaart, die Zwolle na de Middeleeuwen toegang gaven tot de rivier de IJssel. Het kanaal werd pas na de Hanzetijd gegraven, omdat Zwolle indertijd werd tegengewerkt door de steden Kampen en Deventer die geen concurrentie wilden. Over een mooi fietspad over een dijkje reden we naar Kampen. Een paar torenvalken cirkelen boven onze hoofden. Soms kom je onderweg een bijzondere verrassing tegen en dit was zo’n moment. Langs de kant van de weg stonden twee stoelen, met een bordje ernaast: ‘Neem plaats!’
Oh, wat voel je je dan welkom!Onder het afdakje een plastic bakje met de tekst ‘Voor en door dijkwandelaars en -fietsers.’ In het schrift kunnen wandelaars en fietsers een boodschap voor elkaar achterlaten. Je moet er zelf maar eens heen gaan als je alles wilt lezen (het is tussen Zwolle en Kampen). Deze boodschap vond ik zó mooi dat ik hem voor jullie op de foto heb gezet. Wat zou jij in het boekje schrijven? 🙂 Bijzonder, dit bordje vlakbij de veerpont! Even later komt Kampen in zicht. Prachtig uitzicht op Kampen.
Hanzestad Kampen
Kampen is voor ons het eindpunt van de fietsroute, maar was voor de Hanzesteden aan de IJssel juist de toegangspoort tot de Zuiderzee. In Kampen werden de goederen overgeladen van kleine boten op de grote Koggeschepen – en andersom. Kampen is een uitgestrekte stad en van de dikke stadsmuur zijn drie schitterende toegangspoorten bewaard gebleven. Beleef Kampen door er rond te dwalen en door mee te varen op een echt Koggeschip. Een ervaring om nooit weer te vergeten!
Lees verder onder de foto’s. Een uitgebreider verslag volgt later.
Dit is de Koornmarktspoort, de oudste toegangspoort van Kampen. Zo zag Kampen er vroeger uit, met een dikke stadsmuur. Koggeschepen kwamen aan vanuit verre landen rond de Oostzee en goederen werden overgeladen op kleinere schepen. De Cellebroederspoort, gebouwd in 1466. Vroeger stonden de torens er niet op en kon je op het platte dak de wacht houden. Dit vind ik zelf de mooiste poort: De Broederpoort. Hij staat aan de rand van een mooi park. Doorkijkje naar Kampen. De Broederpoort. Hier werd Kamper linnen geweven. Het werd later zelfs verkocht aan de Indianen in Noord-Amerika. De Nieuwe Toren in Kampen is al 350 jaar oud, dus zo nieuw is hij niet meer 😉 In het langgerekte centrum zijn veel leuke winkeltjes, terrassen en deze geweldige ijssalon. In het gemeentehuis vergaderden 12 schepenen (die koggeschepen bezaten) en 12 burgemeesters uit de regio. We eindigen de reis op de Koggewerf, waar je op woensdag en zaterdag mee kan varen met een echt Koggeschip! Een afsluitend biertje dat met de naam “De Zwarte Dame” vernoemd is naar het Koggeschip.
Ik schrijf later nog uitgebreidere verhalen over de Hanzesteden. Volg De Nederlandse Toerist op Facebook en Instagram voor updates of lees alvast verder over:
De LF Hanzeroute fietsen
Je kunt deze route op eigen houtje fietsen of een all-inclusive tour boeken (zie hieronder). De routebeschrijvingen vind je op Route.nl:
- Hanzefietsroute dag 1: Van Doesburg naar Zutphen
- Hanzefietsroute dag 2: Van Zutphen naar Deventer
- Hanzefietsroute dag 3: Van Deventer naar Zwolle
- Hanzefietsroute dag 4a: Van Zwolle naar Kampen via Hanzestad Hasselt
- Hanzefietsroute dag 4b: Van Zwolle naar Kampen langs de IJssel
Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4a Dag 4b
Paklijst LF Hanzeroute
- Meenemen: Recreatiekaart de IJssel
- Zie ook: Paklijst fietsvakantie
Georganiseerde fietsreis langs de Hanzesteden
Wil je zorgeloos langs de Hanzesteden fietsen, boek dan deze 5-daagse fietstour, inclusief:
- 4x Hotelovernachting met ontbijt
- Tips voor leuke bezienswaardigheden en restaurants
- Bagagevervoer
- Gevulde fietstas die je na afloop mag houden
- Hanzepakket met informatie over de route
- Knooppuntenkaart
- In elke stad een audiotour zodat je deze op eigen tempo kunt ontdekken
Optioneel:
- Een elektrische fiets huren
- Op woensdag is het mogelijk om in Kampen mee te varen op een echt Koggeschip.
Deze reis is exclusief op deze pagina te boeken. Meer informatie krijg je van organisator Patrick na het invullen van onderstaand formulier:
Paklijstje
- Fiets + fietstassen (bol.com | Decathlon)
- Stuurtasje voor routekaart of telefoonhouder fiets
- ANWB Knooppunter met routekaartjes
- Energierepen (dit zijn mijn favoriete repen)
- Dagrugzak (Decathlon | Bol.com)
- Fototoestel (ik heb deze)
Mirre
Laatste berichten van Mirre (toon alles)
- Fietsroute: Dwars door de Krimpenerwaard bij Schoonhoven [47km] - 2 juli 2021
- Fietsroute door Zeeuws-Vlaanderen: Ruige zee en stille polders [42km] - 11 juni 2021
- De leukste activiteiten in de stad Groningen - 10 mei 2021
3 Comments
Wat een uitgebreid verslag van je fietstocht en wat een mooie foto’s! Zoals je hier al op je website laat zien is Nederland supermooi en daar komen we nu we veel minder naar het buitenland komen ook echt achter. Wij hebben in de herfstvakantie ook een rondje door Nederland gedaan (wel met de auto ;)) met het gezin en hebben ook echt genoten van alle mooie plaatsen in Nederland. Dat gaan we de komende tijd meer doen met onze dochter!
Wij hebben geprobeerd een aanvraag voor de Hanze fietstocht te doen, maar dat lukt niet
Als het goed is heeft Patrick van Hanzetour nu contact met jullie gelegd. Alvast een fijne reis gewenst!