Deze fietsroute, iets ten zuiden van Utrecht, zit bomvol hoogtepunten. Je fietst er langs een aantal belangrijke bouwwerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die de vijand in tijden van oorlog buiten moesten houden. Onderweg zie je forten, verdedigingswerken, een interessant museum en prachtige natuur.
De routebeschrijving en gpx vind je onderaan dit artikel.
Startpunt: TOP Laagravense Plassen
Bij Toeristisch Overstappunt (TOP) Laagravense Plassen (zoek op Maps op ‘parkeerterrein Laagravenseplas Noord’) is een groot parkeerterrein waar je deze route kunt starten als je met de auto komt. Deze fietsroute loopt via fietsknooppunten, dus je kunt ook op elk ander punt langs de route beginnen, bijvoorbeeld in het centrum van Utrecht.
Het is tijd om op de pedalen te stappen en langs de Laagravense plas noordwaarts te fietsen. Het duurt niet lang voordat ik de eerste sporen uit het verleden tegenkom, met een groot kunstwerk erbij. Een bordje legt uit dat dit gebied onderdeel is van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die vijanden uit ons land moest weren. Door middel van sluizen kon het gebied onder water gezet worden, zodat de vijand met tanks niet meer kon passeren. Omdat dit systeem zo uniek is, zijn de Hollandse Waterlinies uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed.
Aan de rand van Utrecht liggen tussen de bomen verdedigingswerken verscholen: Lunet I t/m IV zijn gebouwd tussen 1822 en 1828 en ze beschermden een zwakke plek in de verdediging. Omdat ze gebouwd zijn in de vorm van een halve maan, zijn ze vernoemd naar het Franse woord ‘lune’ wat ‘maan’ betekent. Fort Lunet IV is een heerlijke plek voor een pauze. Met uitzicht op de Lunet kun je hier koffie drinken met lekkernijen erbij, middenin de natuur en ogenschijnlijk ver weg van de drukte van de stad.
Utrecht
Langs de singel van Utrecht is het prachtig fietsen. Op deze mooie dag wordt dankbaar gebruik gemaakt van de grachten. Verderop ligt het Rietveld Schröderhuis, dat ontworpen is door de beroemde architect en nu als museum geopend is voor bezoek.
Fort bij Rijnauwen
Door het groen fiets ik naar Fort bij Rijnauwen, het best bewaarde fort van de verdedigingslinie. Behalve een fort is dit een belangrijk natuurreservaat. Hier leven allerlei diersoorten zoals dassen en marters. Het is normaal gesproken gesloten, maar op afspraak kun je er een rondleiding krijgen, waarbij je alles te weten komt over de geschiedenis van het fort en over de diersoorten die er leven.
Onderweg zijn in het landschap nog veel meer bouwwerken uit de tijd van de Nieuwe Hollandse Waterlinie te zien. Het plan voor de linie lag al langer op tafel en in 1815 werd begonnen met de bouw ervan, maar veel forten werden pas rond 1870 voltooid. Rond die tijd woedde de Frans-Duitse oorlog, met de afzetting van keizer Napoleon III als gevolg.
Fort bij Vechten en het Waterliniemuseum
Verderop ligt Fort bij Vechten, dat het Waterliniemuseum herbergt. Het is een interactief museum waar je op knoppen kunt drukken en zodoende het verhaal echt tot leven komt. Halverwege het museum kun je op een soort schommel gaan zitten, met een VR-bril op. Het lijkt dan net alsof je door de lucht vliegt aan een parachute, waardoor je de waterlinie van boven kunt bekijken.
De weg door Houten is lang, maar je volgt een zogeheten ‘rode loper’, een doorfietsroute die dwars door de gemeente leidt en omringd is door water, planten en bomen. Aan de rand van de gemeente is ook het Geboortebos Nieuw Wulven, waar je een boom kunt planten ter herinnering aan de geboorte van een (klein)kind.
Het verdronken bos
In de Kromme Rijnstreek is ook het ‘Verdronken Bos’ te vinden. Dode boomstronken steken er uit het ondiepe water en af en toe spettert het zodra een vis probeert weg te zwemmen. Deze waterberging is een voorbeeld van hoe het landschap eruit had gezien als we het begin 20e eeuw onder water hadden gezet, zodra de vijand eraan kwam. Uiteindelijk heeft de Nieuwe Hollandse Waterlinie weinig nut gehad, omdat de Duitsers met vliegtuigen kwamen en dus regelrecht over onze verdedigingslinies heen vlogen. Nu kun je er prachtig wandelen over het vlonderpad.
Werk aan de Waalse Wetering
Werk aan de Waalse Wetering is een bomvrije remise en een fortwachterswoning uit 1878. Je kunt er een mooie wandeling maken. Vanaf de top kun je heel goed zien hoe plat en laag gelegen de omliggende landerijen zijn.
Fort Werk aan de Korte Uitweg
Fort WKU ligt op het eiland van Schalkwijk en werd gebouwd in 1877. Aan de oostkant is een aarden wal waar kanonnen op geplaatst konden worden. Er is ook een fortwachterswoning, en een remise waarin munitie werd opgeslagen. In dit fort vind je vandaag de dag horeca (niet altijd open) en een natuurkampeerterrein. Je kunt er kano’s huren, en er is een strandje vlakbij (aan de Lek).
Fort Honswijk
Over een mooi pad fiets ik langs Fort Lunet aan de Snel naar Fort Honswijk. Dit fort uit 1846 én Fort Everdingen aan de overkant van de rivier worden samen ‘De Wachters aan de Lek’ genoemd. De ligging en de vormgeving van het fort zijn prachtig. Het is heerlijk om hier even te pauzeren en de sfeer van het fort op je in te laten werken.
De Honswijkerplas
Het laatste (lange) deel van de route fiets ik langs het water. Eerst langs de rivier de Lek, waar mensen verkoeling zoeken op het strandje aan de Honswijkerplas. Het is 28 graden vandaag en mijn voeten zijn ook wel aan verkoeling toe, maar het is al laat dus ik besluit door te fietsen.
Prinses Beatrixsluis
Bij de monding van het Lekkanaal is een enorme sluis: De Prinses Beatrixsluis is het grootste, monumentale binnenvaartsluiscomplex van Nederland. Het is pas vrij recent gebouwd, dus niet uit de tijd van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, maar desalniettemin indrukwekkend.
Plofsluis
Waar het Lekkanaal overgaat in het Amsterdam-Rijnkanaal is de Plofsluis te vinden. Deze 70-meter lange sluis zat destijds vol met 40.000 ton zand, grind en puin. In geval van nood kon de onderkant opgeblazen worden, en zou het kanaal in één keer afgedamd worden. Zo konden vijandige schepen er niet meer langs én zou het water van de Waterlinie niet wegstromen.
Fort de Batterijen
Aan de overkant van de Plofsluis pronkt het laatste fort van deze route: Fort de Batterijen en dan is nog maar een klein stukje naar het eindpunt bij Down Under. Daar is een strand en je kunt er waterskiën. Ik meld me op het terras voor een overheerlijk verkoelend drankje om de dag mee af te sluiten.
De fietsroute
Voor deze route kun je de fietsknooppunten volgen. Open de fietsroute op Route.nl of download de GPX van deze website.
Startpunt: TOP Laagraven, parkeerterrein Laagravense Plas Noord.
Knooppunten: 33, 34, 57, Lunetten, 11, 78, 37, 96, 80, 58, 86, 21, 84, Rietveld Schröderhuis, 29, 77, Fort Rijnauwen, 41, 40, 53, 39, Fort bij Vechten, 98, 48, 99, 45, 1, 67, 91, 66, 47, 65, 82, 64, 26, Verdronken Bos, 14, Werk aan de Waalse Wetering, Fort WKU, Lunet aan de Snel, 18, Fort Honswijk, Honswijkerplas, 16, 15, Prinses Beatrixsluizen, 6, Plofsluis, 59, 68, 55, 32, 33, Down Under + eindpunt.
Verder lezen? Bekijk dan ook de Waterlinie-fietsroute tussen Wijk bij Duurstede en Houten.
Dit artikel werd mede mogelijk gemaakt door Visit Utrecht Region, bezoek de website voor meer tips. Ook bij Ontdek Utrecht en VVV Krommerijnstreek zijn leuke tips voor deze regio te vinden.
Mirre
Laatste berichten van Mirre (toon alles)
- Fietsroute Grebbelinie Zuid [34km] - 13 mei 2025
- Waterlinie fietsroute Utrecht [46km] - 6 mei 2025
- Museumstoomtram Hoorn – Medemblik - 24 april 2025
