Het Woudagemaal in Lemmer is het grootste stoomgemaal ter wereld en zorgt ervoor dat wij achter de dijken droge voeten houden. Bij een dreigende overstroming wordt het gemaal aangezet en wordt het water naar buiten gepompt. Je kunt dit gemaal bezoeken en twee maal per jaar wordt het gemaal in werking gebracht om het te testen en om ermee te oefenen voor als het een keer ècht nodig is.
Het bezoekerscentrum
In het bezoekerscentrum kom je alles te weten over het Woudagemaal en er zijn ook diverse filmvertoningen over de geschiedenis en het nut van het gemaal.
Stoomtechniek van 0 tot nu
De stoomtechniek is al zo oud als onze jaartelling: In 70 na Christus werd de eerste werkende stoommachine al genoemd door Heron van Alexandrië. De ingenieurs in Nederland wisten deze techniek zo’n 100 jaar geleden heel slim om te zetten in een werkend stoomgemaal. Het werd ook nog eens het grootste stoomgemaal ter wereld dat ooit gebouwd is.
Het Woudagemaal werd in eerste instantie vernoemd naar het nabijgelegen dorp Tacozijl, maar werd in 1947 herdoopt tot het Ir. D.F. Woudagemaal, naar hoofdingenieur Wouda die dat jaar met pensioen ging.
De functie van het gemaal
Friesland ligt, net zoals een groot deel van Nederland, onder zeeniveau. De dijken beschermen ons tegen de zee, maar soms, bij hoog water, komt het land toch onder water te staan en dat water moet terug naar de zee.
Tweederde van het water kun je weg laten lopen, maar dan heb je nog geen droge voeten. Bij westenwind wordt het hoogwater en vroeger stond Friesland op zo’n moment gewoon blank.
Sinds 1920 is het Woudagemaal er en kan het water weggepompt worden. Het Woudagemaal is het grootste gemaal ter wereld en kan per uur wel zes miljoen kubieke meter water verplaatsen! Dat betekent dat het in 35 seconden een Olympisch zwembad zou kunnen leegpompen en in twee dagen tijd het hele Sneekermeer!
De medewerkers van Wetterskip Fryslân zorgen ervoor dat het gemaal gaat draaien en aan de gang blijft, zodat wij droge voeten houden bij kans op een overstroming.
Rondleidingen door het gemaal
Vanuit het bezoekerscentrum geven vrijwilligers vandaag rondleidingen door het Woudagemaal. We hebben geluk, want twee maal per jaar wordt het gemaal in werking gebracht. Zo kunnen medewerkers van het Woudagemaal hun kennis en kunde up-to-date houden èn kunnen ze testen of het gemaal nog naar behoren werkt, mochten wij een keer een overstroming voor onze kiezen krijgen.
In de ketelkamer: Stoken op kolen en olie
In de ketelkamer van het Woudagemaal is een bijzonder schouwspel aan de gang. Het ruikt er naar olie en de vliegwielen draaien op volle toeren: Tikke-tikke-tikke-tikke.
Om het water om te zetten in stoom en zo het gemaal op gang te krijgen, werden vroeger tussen de 30.000 en 35.000 kilogram kolen per dag verbruikt. Vissers die in de wintermaanden niets te doen hadden, gingen in de winter kolen scheppen.
Opvallend is daarom de vloer van de ketelkamer: Die is gemaakt van staal. Hete kolen konden hier dus gewoon op de vloer gelegd worden om af te koelen!
Tegenwoordig wordt er op olie gestookt, want dat is veel efficiënter. Het Woudagemaal kan nu wel drie keer zo snel op gang gebracht worden. Het duurt nu nog ‘maar’ 8 uur in plaats van 24 uur om het gemaal op volle toeren te laten draaien.
De machinekamer
Op de begane grond van de machinekamers staan de stoommachines. Beneden wordt de stoom weer omgezet in water.
Tijdens het draaien moet er veel geolied worden.
Werelderfgoed
Sinds 1998 staat het Woudagemaal dus terecht op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Hierbij wordt het volgende vermeld:
– Het erfgoed is een meesterwerk van menselijk vernuft.
– Het erfgoed geeft blijk van een belangrijke uitwisseling van menselijke waarden.
– Het erfgoed is een uitmuntend voorbeeld van een belangrijke fase in de geschiedenis van de mensheid.
Wil je het Ir. D.F. Woudagemaal bezoeken?
Het gemaal bestaat in 2020 precies 100 jaar en dat zal in het najaar uitgebreid gevierd worden. Houd dus de agenda in de gaten!
Het Ir. D.F. Woudagemaal is het gehele jaar door te bezoeken en staat 2 keer per jaar aan en is ook dan geopend voor publiek (doorgaans in de schoolvakanties). Kijk voor exacte ‘Op stoom’ dagen en andere openingstijden op de website: https://www.woudagemaal.nl/
Mirre
Laatste berichten van Mirre (toon alles)
- De Turfroute fietsen [231km] - 1 juli 2024
- Fietsroute Vlieland: Uitwaaien op het Wad - 29 mei 2024
- Fietsroute Maarssen langs kastelen [42km] - 20 mei 2024
